بارها شنیده ایم که برخی  افراد میگویند:عجب بد شانسی هایی میارم؟ دیدی به چه مشکلی برخوردیم؟ این دیگه کجا بود؟ول کن بابا دلت خوشه هر چی هم بگی فایده نداره؟، انگار داری با دیوار حرف میزنی!. اصلا حرف حالیشون نمی شه، ذاتشون خرابه؟ پاک  گیج شدم، عقلم به جایی قد نمیده، میگم بذار فرار کنم برم یه گوشه قبرستون از دست این همه  مشکلات!و...

جالب اینه که، یک دفعه نمی نشینیم مثل آدم عاقل مشکلاتمون رو بر رسی کنیم و با کسی مشورت کنیم،و یک راه حلی براشون پیدا کنیم! وگرنه مشکل لاینحلی  که به غیر از مرگ نداریم!.چطور یادمون رفته،حتی نوزاد که بودیم مشکل تشنگی و گرسنگی مونو با  گریه  ودست و پا زدن و ونگ و وو نگ و...به گوش بقیه می رسوندیم و یکی به دادمون می رسید و موضو حل می شد! حالا که سن وسالی پیدا کردیم و ادعایی و... توی مشکلاتمون  در مونده  شدیم!؟ پس باید یک جای کار ایراد داشته باشه؟!.

باور کن  که،حل هر مشکلی، مثل آب خوردنه! آخه عزیزه من یک کمی فکر کن، تشنه که میشی  چیکار میکنی؟! میری لیوان تمیزی بر میداری ،سراغ یخچال  میری و آبو میرزی توی لیوان و میخوری، ویا  یکی برات یک لیوان آب میاره و تشنگی ات  رفع میشه!غیر از اینه؟!.

نگو رویایی حرف می زنم،منم عقلم میرسه که مشکل بزرگ و کوچک داره و هر کسی مشکل خاصی داره و بعضی مشکلا رو نمیشه همه جا باز گو کردو ... ولی من بازم میگم مثل آب خوردنه! صد دفعه دیگه ام به پرسی همینو میگم!

پس بی خودی واسه خودت صغرا و کبری نکن ،مشکل تو اینه  که بلد نیستی چیکار کنی!.

به راستی به نظر شما، اشکال کار کجاست!؟.

چرا مسایل ومشکلات دمار ما رو در آورده؟!، چرا فکر میکنیم که آسمون به زمین رسیده و هیچ کاری از دست ما بر نمیاد؟! تازه ، ادعای فضل و کمالا ت هم داریم!!.خسته نمی شویم از بس نق می زنیم و یا  میریزیم توی خودمون؟!،بیا یک دفعه هم دل به حرفهای من بده تااز اول یکباره دیگه ببینیم قضیه چیه!

به یقین  بهت بگم، اگه درست دل به حرفهام بدی ،یک مقدار هم به خودت بیایی خواهی دید اینجوری ها هم که فکر میکردی نبوده و بیخودی حرص و جوش الکی میخوردی!!!!.

پس بسم اله،

ببین من اصلا کاری ندارم مشکلت چیه!اصلاً به من چه که مشکلت چیه! شاید  نخواهی بگی، خجالت بکشی،فکر کنی آبروت میره،هرکسی که محرم آدم نیست،و...

این را بدان که این فقط تو نیستی که در کره زمین مشکل داره،هرکسی خلاصه یک مشکل و مسئله ای داره که دوست داشت کاشکی نمی داشت !، یا نگران ترک تحصیل فرزندشه ،یا بخاطر عروسشه، یا بخاطر شوهرش وقوم شوهرشه، یا از دست زنشو ومادر زنشه، یا بخاطر وضع مالیشونه ، یا بخاطر اعتیاد شوهرشه، یا بخاطر اداره و محل کسب و کارشه....هرچه که میخواهد باشه!، مهم اینه که بدونی راه حلی وجود داره، وتو هم باید آنرا بکار به گیری! چون مشکل، مشکل توست.البته بقیه هم هستند که اگه خواستی کمکت کنند، همین.و گرنه دست روی دست گذاشتن و  هی غم وغصه و... و آخر سر هم  سر از دکتر اعصاب  و...قرص آرام بخش و... ،در حالیکه هر مشکلی یک راه حلی داره!، آنچه من دوست دارم به آن توجه کنی  بحث در باره مهارتی است که آنرا  ، مهارت حل مشکل  میگوییم .مطلبی که از نان شب هم واجب تر است وهمه انسانها، من، تو، ودیگران  ،درطول زندگی بارها وبارها به آن نیازمند هستیم،و بیشمار افرادی که با بهره گیری از این مهارت به راحتی وبا شهامت با مشکلات روبه رو شده و آنها را یکی پس از دیگری از  پیش پای خود  با درایت و خرد مندی بر می دارند. مهارت حل مشکل، ابزار بسیار سودمند ودر حقیقت یگانه راه و روشی است که در خصوص حل مشکل وجود دارد، وراه دیگری متصور نیست. کسی را نمی توان یافت  که مشکلی برای او بوجود آمده  واو غیر از این  روشی که به تفصیل خواهیم گفت توانسته باشد مشکل را حل کرده باشد!.پس مشکلات مختص به شمانیست، از  مسایل ومشکلات مردم که  حکم اسرار  دارد بی خبری!. افراد عاقل  مشکلات خویش را  لا ینحل ندانسته و در مواقع بروز مشکل دست روی دست نمی گذارند ،به فکر چاره جویی افتاده ودر نهایت مناسب ترین راه حل را  یافته و آنرا به کار می بندند. هیچگاه این سخن را از  یاد نبریم که  ، مشکلی وجود ندارد که بدون هیچگونه اقدامی و به صورت خود به خودی حل شده باشد!، مگر اینکه با فکر واندیشه گره به ظاهر کور مشکل با دست پنجه درایت مرتفع شده باشد.

به امید توجه و بکار بستن آنچه در پی خواهیم گفت.

مشکل چیست؟.

هنگامی که  احساس کنیم،هیجان و اضطراب( چنانچه از حد طیبیعی خارج شده  باشد) کار آیی مارا کم کرده، زندگی ما را دچار اختلال ساخته، برای ما دردسر ایجاد نموده،ذهن را از حل مشکلات باز داشته و باعث از بین رفتن خلاقیت ما بشود، می گوییم (مشکل) وجود دارد.( البته وجود اضطراب و هیجان ، واکنش طبیعی هر فرد نسبت به مسایل و حوادث پیرامون است، چنانچه اضطراب و هیجان وجود نداشته باشد، انگیزه و خلاقیت در فرد پدید نمی آید. ولیکن نباید میزان این اضطراب و هیجان از حد طبیعی خویش خارج شود).

ممکن است موضوعی برای فردی امری عادی  تلقی شود، و همان موضوع برای فردی دیگر ایجاد هیجان واضطراب بیش از حد نماید، واین به طبیعت، میزان مهارت، و روحیات افراد بستگی  دارد.

حوادث و مسایل تنش زا ممکن است به سه شکل وجود داشته باشند.

نوع اول،مسائل بسیار جزیی که تنها به دلیل، طبیعت و سرشت زود رنج افراد، هیجان های نا مطلو بی  برای آنان ایجاد می کند.

مثال، فردی جواب سلام سرد گونه و یا برخوردی خشک را از آشنا و یافردی  دیده که انتظار نداشته، ولذا احساس تحقیر و...کرده واین مو ضوع را برای خود به مسئله ای قابل اهمیت وبزرگ تبدیل کرده است!. چنین فردی ابتدا باید روی حساسیت وزود رنجی خود کار کند، چون در واقع مسئله ای نیست که به خواهد حل شود.

نوع دوم،اتفاق های بزرگی که فرد توانایی مهار کردن و تغییر دادن آن ها را ندارد، مثل مرگ عزیزان،در این نوع موارد فرد باید هیجان خود را مهار کند، به دلیل اینکه طبیعت هیجان در این نوع موارد تا حدودی درد سر ساز میشود، وتنها راه، پذیرش مسئله است که راهبردی برای مقابله با استرس محسوب می شود.

نوع سوم، اتفاق هایی که از راه تفکر وبرنامه ریزی قابل حل هستند و فرد نباید در رویا رویی با آنها دچار هیجان نا مناسب و اضطراب شود، وبا تمرکز بر شیوه حل مشکل یک جریان منطقی را دنبال کند.

البته  بیشتر اتفا ق های روز مره، حالت بینا بینی دارند، یعنی فرد هم باید به فکر یافتن روشی منطقی باشد و هم، هیجان نا مطلوب احتمالی خود را مهار کند. مهار کردن هیجان در پیدا کردن بهترین راه حل به فرد آرامش میدهد و کمک می کند.

چه راه هایی برای مقابله با مشکل وجود دارد؟

مقابله نوعی تلاش است که فرد برای کاهش یا بر طرف کردن تنش و هیجان، وبرای حل مشکل انجام می دهد، که به دو دسته تقسیم می شود.

الف) مقابله هیجان مدار

این نوع مقابله، برخوردی احساسی و هیجانی با مشکل است.در این حالت فرد برای حل مشکل از روش عقلانی بهره نمی گیرد، وسعی می کند از طریق هیجانی خود را آرام سازد.(به طور مثال، درد دل کردن با دیگران، گریه کردن، ناله کردن از مشکلات، و یا با پرداختن به فعالیت هایی، ازقبیل گرد گیری خانه، شست و شوی پرده ها و ... تعمیر ماشین، خرید کردن و...به کنترل هیجان می پر دازند.) اگر چه فرد به آرامش نسبی می رسد ولیکن مشکل همچنان حل نشده باقی مانده است.

در حقیقت به جای حل مشکل،فرد سعی در تلاش است تا، واکنش های هیجانی ازجمله، خشم، پرخاشگری، اضطراب، ، بی قراری و...خود را کنترل نماید.

البته، کنترل هیجانات که به دنبال استرس ها در انسان به وجود می آید می تواند در یافتن راه حل های مناسب کمک کند.

ب)مقابله مسئله مدار

در این نوع مقابله، فرد به حل مشکل می اندیشد، برنامه ریزی می کند، از یک دوست با تجربه ویا یک مشاور کمک می گیرد، از کتاب و مجله و در یافت نقطه نظرات بزرگان علم و دانش و دین اطلاعاتی به دست می آورد و...واین فعالیتها روشهایی است که در زمره( مقابله مسئله مدار) است که به حل مشکل  می انجامد.

برخلاف مقابله هیجان مدار، روش مسئله مدار  بر روشهای منطقی استوار است، و ابته نظر به اینکه مشکلات روز مره عموماً بار هیجانی دارند، به کار گیری تواُ م روشهای هیجان مدار و مسئله مدار ضروری است.

پس لازم است با کمک روش هیجان مدار، هیجانهای مزاحم و مخرب کنترل شده و با به کار گیری روش مسئله مدار و اصول منطقی به حل مشکل پرداخت.

انواع مشکل،

مشکلات به سه دسته تقسیم می شوند.

1- مشکلاتی که به طور مشخص برای آنها پاسخ هایی داریم ومسئله برای ما روشن است، ولیکن از روی نظم و قاعده نیاز به برنامه ریزی داریم( مثل رفتن به محل کار که باید هر روزه انجام شود وبه فکر چندانی نیاز ندارد، ولی بدون برنامه ریزی هم انجام نمی شود)، این برنامه ریزی در ذهن صورت می گیرد، ولی نا خود آگاه و بدون صرف انرژی فکری که به صورت اتو ماتیک انجام می شود.

2-مشکلاتی که برای حل آنها به یک  رشته اطلاعات و دانش معین نیاز داریم. مثل خراب شدن وسایل برقی که علت خرابی را نمی دانیم،

از شخص کارشناسی کمک می گیریم واو هم  میگوید ، یک پیچ آن شل شده است، و با سفت کردن پیچ مشکل بر طرف می شود، ویا بیمار می شویم و به پزشک مراجعه می کنیم و...

3-مشکلاتی که برای حل آنها، نه تنها دانش کافی نداریم، بلکه راه به دست آوردن آن دانش  واطلاعات را نیز نمی دانیم. در این نوع مشکل که حل آن به راحتی وسهولت دسته اول ودوم نیست وکمی پیچیده خواهد بود، ازمهارت حل مشکل استفاده خواهیم کرد.

قابل ذکر است، گاه مشکل روز مره نیاز به دانش زیادی ندارد، ولیکن راه حل های مختلفی دارد و ما نا گزیریم ذهن خود را دسته بندی کنیم تا بهترین راه حل را انتخاب کنیم، وگاه نمی توان سریع و زود به راه حل رسید.( به طور مثال، مشکل مالی  پیش آمده و حل آن مستلزم به دست آوردن پول است که از راههای مختلف می شود آن را کسب کرد ، از اشخاص مختلفی کمک خواست ویا به موئسسات متعددی رجوع کرد و...) مهارت حل مشکل در حقیقت  راه رسیدن به جواب را پیش رو قرار میدهد.، تا انتخاب بهترین روش به نحو طبقه بندی شده و سازمان یافته صورت گرفته وباخطای کمتر واطمینان بالاتری به حل مشکل برسیم.

کاربرد مهارت حل مشکل در تمامی مو ضوعات روز مره خلاصه نمی شود، بلکه این مهارت زمانی به کار گرفته می شود که مشکل راه حل در دسترس و پیش رویی نداشته باشد.

مهارت حل مشکل چیست،

مهارت حل مشکل همانند سایر مهارت ها، مهارت دوچرخه سواری،مهارت خیاطی،مهارت رانندگیو... از طرق مختلف قابل آموزش ویاد گیری است.( نوار، کتاب، سخنرانی و...).باید به روش مهارت حل مشکل باور داشته باشیم،اگر چه شاید در ابتدا قدری  وقت گیر به نظر آید، ولیکن به نحو مفید واطمینان بخشی موجب حل مشکلات ویافتن راه حل های مفید می شود.

آنچه هنر نامیده می شود، توانایی ما در رفع مشکلات و یا توانایی کنار آمدن با آنها است.

پس از اینکه شخص با استفاده از روشهای مقابله با استرس وهیجان، مانند آرام سازی و گفتگوی درونی مثبت( گفتگوی  درونی مثبت یعنی،عدم وجود دید گاهی منفی به مشکلات، انسانها تنها موجود دارای  قدرت گفتگوی درونی هستند، گفتگوی درونی براساس محتوای مثبت ویا منفی می تواند بر حالت هیجانی و احساسی انسان  تاثیر گذار باشد، وتغییر گفتمان درونی از حالت منفی به مثبت یکی از راههای مقابله با کنترل استرس به شمار می آید)فرد به آرامش درونی رسید، فرایند حل مشکل ویا مقابله با آن آغاز می شود.

گفتگوی درونی چیست و چگونه در آرام سازی فرد تاثیر می گذارد،

گفتگوی درونی همان فکر کردن است که به طور معمول هر کسی انجام می دهد. آدمی برای یک لحظه هم خالی از فکر کردن نیست مگر در زمانی که خواب است. زمانی که به خاطر مسایل و مشکلات ،یا حوادث ویا مطلبی  دچار هیجان می شویم، وآن هیجان منفی است( نا خشنودمان می سازد ودچار تنش و اضطراب و... می شویم) این هیجچان منفی  افکار منفی ایجاد میکند، و این افکار منفی مجدداً بر هیجان منفی اثر گذاشته وآن را منفی تر می سازد.

توصیه می شود دراین گونه موارد افکار منفی را به سمت افکار مثبت ویا به گفتگوی درونی مثبت تبدیل کنیم، البته میزان موفقیت به شدت افکار  بستگی خواهد داشت.

به طور مثال، امروز با اتومبیل تصادف کرده اید، پشت سر هم فکرها منفی به سراغمان می آید که، به کارم نخواهم رسید،با این دردسر چکار کنم، چقدر باید وقتم تلف بشه تا دنبال کاراش برم، جواب اداره را چی بدم و...در حالیکه الزاماً قرار نیست همه این اتفاق ها ی بد بیافتد!،پس سعی کنیم اتفاق منفی که روی داده را به طور کلی نادیده بگیریم وبه موضوع بهتری فکر کنیم( مثلا ، من که مقصر نبودم، حتما حکمتی بوده، خوب شد به خودم آسیبی نرسید، خدارا شکر از دماغ کسی خون نیامد، اداره هم لابد می فهمند کوتاهی نکرده ام و لذادلیلی نداره به خاطر این حادثه نا خواسته تو بیخ کنند ر و...).اگر چه این حرکت ،مقداری مشکل به نظر می رسد  ولی افراد نوعاً دارای این توانایی هستند که افکار منفی را به سمت افکار مثبت سوق دهند.( خیلی دیده ایم که افرادی که دچار هیجان منفی در سطح بسیار بالایی هم می شوند میگویند، لا اله االا الله شیطونه  میگه برم بزنم توگوشش، ولی باز می گم ولش کن  ، دست خودش نبوده واز قصد که نمی خواسته بزنه به ماشینم ویا هر فردی به خود مراجعه کند در طول زندگی خویش مکرر اتفاق افتاده که عصبانیت وهیجان منفی خود را کنترل و  به سمت مثبت سوق داده است ).

قابل ذکر است، به کار گیری گفتگوی درونی برای آرام سازی به حل مشکل ویا حل نشدن آن ارتباطی ندارد، بلکه این تغییر افکار تنها برای جایگزینی افکار مثبت به جای افکار منفی وآزار دهنده است که موجب بر هم خوردن آرامش وتمرکز فرد می شود.

مراحل شش گانه مهارت حل مشکل،

مرحله اول،پذیرش مشکل،

افکار منفی بسیاری به ذهن خطور میکند، شخص ممکنئاست خو درا ملامت کند که، چرا فلان کار را کردم که این مشکل درست شد، یا مشکل را فاجعه آمیز قلمداد کند، ویا مشکل را کوچک بشمارد وناچیز بداند. این نوع افکار باعث می شود که  فرد  نتواند به پذیرد که مشکل وجود دارد.

بنا براین باید افکارمنفی را کنار زد، واقع بینانه به خود گفت، ( حال که مشکل  پیش آمده باید چکار کرد؟ یا، این همه زن وشوهر ها مشکل دارند، ماهم مثل آنها؟دیکته نا نوشته غلط ندارد، ما هم اشتباه میکنیم و...).البته گاه انسشان با استرس هایی روبه رو میشود که توانایی کنترل را ندارد وبه زمان نیاز دارد، مثل مرگ نزدیکان، که پذیرش مرگ تنها راه حل است برای مقابله با استرس، ولی هستند افرادی که این تواناییها را ندارند ومشکل را اغراق آمیز و فاجعه ونابود شونده تلقی نموده وموقعیتهای قابل تغییر را غیر قابل تغییر فرض می کنند.

پس اولین مرحله این است که، فرد بگوید، من با یک مشکل  روبه رو هستم ،چه کاری باید انجام دهم؟.

مرحله دوم، تعریف دقیق مشکل،

باید مشکل تعریف شود و فهمیده شود که صورت حقیقی و واقعی مشکل چیست، چه بسا فکر می کنیم که مشکل چیزی است وبر آن اساس قضاوت وعمل میکنیم ویا لا ینحل دانسته و دست روی دست میگذاریم، در حالیکه مشکل  چیز دیگری است  وباید به گونه ای دیگر در مورد آن قضاوت وعمل میکردیم!. پس باید در ابتدا به طور واضح ومشخص به تعریف مشکل  پرداخت، تا  امکان حل آن افزایش یابد،و چنانچه وقت وانرژی و مال و آبرو و...را صرف مطلبی کردیم کاری بیهوده انجام نداده ومشکل نیز همچنان بر جای خویش باقی مانده  وگاه بغرنج تر نشود.

تعریف مشکل نه تنها چگونگی حل آن را روشن می کند بلکه احساس فرد را نسبت به قابل حل بودن آن تعیین میکند.

به طور مثال، مشکل ناسازگاری فرد با فرزن ویا همسرش میتواند به صورتهای مختلفی بررسی شود وهر کس نظری خاص داشته باشد.فردی ممکن است بگوید، چگونه  میتوانم اثر منفی ناسازگاری با همسرم را بر عملکرد شغلیام کم کنم؟. ودیگری بگوید، چگونه میتوانم اثر منفی ناسازگاری با همسرم را بر تحصیلات فرزندم کم کنم؟. ویا....

لذا دیدیم که یک مشکل مبهم( ناسازگاری با همسر) از دو دیدگاه وبه دو شیوه متفاوت تعریف شده است.پس باید مشکل را شکافت وتجزیه کرد تا بتوان راه حل مفیدی یافت. بهتر این است که مشکل مبهم وپیچیده به چند مشکل کوچک تر تقسیم شود والویت بندی شودواز مشکل مهمتر شروع نمود.

پاسخ به سئوالات زیر در اختصاصی کردن مشکل مفید است.

الف-مشکل چیست؟.

ب-آیا مشکل مبهم است یا شفاف و روشن؟.

ج-چند مشکل جزئی وشفاف را فهرست کردهام؟.

د-از بین مشکلات فهرست شده، کدام یک مهمتر است؟.

ه-می خواهم کدام مشکل زود تر از بقیه حل شود؟.

به مثالی دیگر توجه کنید، فردی مشکل خود را اینگونه باز گو می کند، من با همسرم مشکل دارم، ما با هم تفاهم نداریم، ما باهم اختلاف داریم.

برای روشن شدن مشکل که به صورت کلی بیان شده است باید سئوالات زیر پاسخ داده شود.

الف- منظور شما از این که با همسرت مشکل داری چیست؟.

ب-چه مشکلاتی با همسرت داری؟.

ج-در چه زمینه هایی با همسرت تفاهم نداری؟.

د- می توانی بگویی که، در چه مواردی با همسرت اختلاف داری؟.

ه-می توانی چند مثال ونمونه بیاوری؟.

پس با یستی مشکل از حالت کلی به جزیی تبدیل شود وبر اساس مهمترین آنها بر رسی آغاز شود.

مرحله سوم، بارش فکری

در این مرحله فرد باید به همه راه حلهای ممکن بیاندیشد وتا آنجا که می تواند راه های بیشتر وبیشتری را بیابد، ازطریق مشورت با دیگران، تجارب گذشته،مطالعه و...شخص باید بدون سانسور فکری وترس همه راهها را بیرون بریزد، چه خوب وچه بد، چه خطرناک وچه بی خطر، چه ممکن وچه غیر ممکن، میتواند بعنوان یک گزینه مطرح شود.مهم کمیت وتعداد راه حل است ونه کیفیت آنها، درست ویا غلط بودن  راه حلها باید در مرحله بعد که ارزیابی راه حل هاست  صورت بپذیرد.

به مثالی دیگر توجه کنید، خانمی به شدت از شرایط زندگی خود ناراضی است. شوهرش  اورا کتک می زند وبا او رفتاری غیر انسانی دارد. او نمیتواند این شرایط را تحمل کند وبه دنبال راه حلی است تا مشکل خود را حل کند. او بدون در نظر گرفتن درست یا نادرذست بودن راه حلها شروع به بارش فکری می کند که:طلاق بگیرم، بچه ها را بردارم واز خانه فرار کنم،جلسه خانوادگی یا فامیلی بگذارم، از دست او شکایت کنم،من هم جلوی او بایستم وکتکش بزنم،کاری کنم تا او خانه را با اسمم کند،مشکل را به پدر ویا برادرم بگویم،به دوستان شوهرم وخانوادهاش شکایت کنم،با شوهرم صحبت کنم و احساسم را به او بگویم،خودم را زخمی کنم وآبرویش راببرم، اورا بکشم وخفه اش کنم، با مشاور ویا روان شناس صحبت کنم، خود کشی کنم،تلافی را سر بچه ها در بیاورم، سکوت کنم و به همین منوال سپری کنم، و...

مثالی دیگر را نیز توجه کنید،فرزندی به مادرش مدام دروغ می گوید و پنهان کاری میکند، مادر به فکر حل مشکل است ودر یک بارش فکری به راههای گونا گونی فکر میکند،با پسرم باید صحبت کنم،از شوهرم بخواهم تا با او صحبت کند،از دوستان پسرم کمک بگیرم،ازمشاور کمک بخواهم،از پسرم بخواهم تا به نزد مشاوری برود، از راه مطالعه راله حلی به جویم،از معلم مدرسه اش کمک بگیرم، اورا تهدید به کتک زدن کنم، بابی اعتنایی توجه اورا به خود جلب کنم،در رفتارم تجدید نظر کنم، و...

همانگونه که گفتیم، در بارش فکری ما به کمیت کار داریم و به کیفیت وخوب وبد بودن راه حلها نمی اندیشیم.

مرحله چهارم، ارزیابی راه حلها

در این مرحله تک تک راه حلها کد در مرحله قبل به دست آمد مورد ارزیابی قرار میگیرد.پیامدهای هر راه حل پیش بینی میشود واز روش( اگر...آن وقت) استفاده می کنیم.با این توضیح که، اگر از این راه حل استفاده کنیم،آن وقت این اتفاق خواهد افتاد، لذا پیامدهای مثبت ومنفی هر راه حل براساس سود مند بودن ونبودن آن برای خود ودیگران واثز بخشی آن در حل مسئله و همخوانی آنها با اصول ومعیارهای اخلاقی ومذهبی ،عرفی و قانونی، مورد ارزیابی قرار می گیرد.بهترین رته حل  انهایی است که در دراز مدت مفید باشد( گاه راه حلهای کوتاه مدت انسان را شاد میکند ولی پس از مدتی  باز مشکل خود را نمایان می سازد).

در مثال ذکر شده قبلی بعضی از راه حلهای آن خانم درست نبوده ومفید نیستند ،مثل من خودکشی کنم( هم برای خود هم برای بچه ها مضر است). ویا، تلافی را سر بچه ها در بیاورم( غیر اخلاقی وبه زیان بچه ها می باشد)وخودم را زخمی کنم( برای خودم مضر است) ویا سکوت کنم( بی فایده است) و...

باز به راه حل آن خانم در بارش فکری که گفته بود( طلاق بگیرم) بیشتر توجه کنیم،

اگر طلاق به گیرم:

مزایا،از کتک خوردن راحت می شوم-----معایب، بچه ها بی پدر یا بی مادر می شوند.

مزایا،با بجه ها خوش خواهم بود------معایب،ممکن است دادگاه بچه ها را به شما ندهد.

مزایا، آزادی عمل خواهم داشت-----معایب، پس از طلاق مردم پشت سرم  حرف خواهند زد.

مزایا،می توانم دوباره ازدواج کنم--------معایب،ممکن است بچه ها همسر جدید را نپذیرند ویا بر عکس.

مزایا، مهریه ام را میگیرم وخانه ای تهیه میکنم--------شاید مهریه را ندهد ویا طلاق ندهد وچند سال در دادگاهها دوندگی کنی.

قابل ذکر است، ممکن است برای افراد گون گون پاسخهای متفاوتی وجود داشته باشد واین بستگی به شرایط زندگی و ویژه گی های افراد بستگی خواهد داشت.

مرحله پنجم، انتخاب بهترین راه حل واجرای آن،

در این مرحله بر اساس پیا مدهای پیش بینی شده ( اگر...آن وقت این اتفاق می افتد) راه حلی که بیشترین پیامد مثبت وکمترین پیامد منفی را داشته باشد انتخاب می شود.البته  همسری که می خواهد مشکل فر زندش را با پدر خانواده در میان بگذارد، باید آن را در زمان و وقت مناسبی مطرح نماید، وهمینطور در اغلب زنها مشاهده می شود که افکار منفی از جمله( فایده ندارد،  دیگه کاری نمی شود کرد و..)مانع از اجرایی کردن  راه حل انتخابی می شوند، که باید این افکار را از خود دور سازند.

مرحله ششم، باز بینی،

در این مرحله نیز ، باید راه حل انتخابی در مقام عمل خود را نشان دهد، چنهنچه مفید واقع شد مشکل بر طرف شده است، وچنانچه مفید نبود راه حل های دیگری که در بارش فکری مطرح شده به کار گرفته می شود و فرایند حل مسئله زمانی  پایان می یابد که آ« مشکل دیگر برای فرد استرس زا نباشد ویا کمترین استرس را به همراه داشته باشد.

در این جا به چند سئوال مهم پاسخ می گوییم.

چنانچه راه حل های انتخابی و ضع را بدتر کرد چه باید کرد؟.

پاسخ:مهارت گفته شده، مطلقاً تضمینی برای موفقیت نیست. چنانچه فرد با شناخت وبر رسی های لازم عمل کند، احتمال خطایش کمتر است،و گاه اطلاعات شخص کم است که لازم است بیشتربه کسب اطلاعات به  پردازد( شخصی که برای خرید خانه پول کم دارد و نمیداند که چه مراکزی موام می دهند و...مسلم در بارش فکری او تاثیر خواهد داشت ولازم است اطلاعات خویش را وسیع تر نماید).

آیا  روحیات ونگرش افراد در حل مشکل تاثیر خواهد داشت؟.

پاسخ:در تمامی مراحل شش گانه مهارت حل مشکل، تاثیر روحیات ونگرش افراد قابل پیش بینی است، واین تاثیر بیشتر در مرحله مرور  راه حل ها و بر رسی معایب و محاسن آنها و اینکه شخص در چه موقعیت  از نظر خانوادگی و اجتماعی ،دانش و اطلاعات شخص،هوش واستعدا،نگرش مذهبی داشتن و نداشتن فرد،منطقی بودن ونبودن،شخصیت ومنش و ...قرار دارد بیشتر خود را نمایان می سازد. با همه این تفاوتها( با توجه به اصل تفاوت فردی) اگر  این تفاوتها نبود انسانها کمتر با هم مشکل داشتند و شاید کمترنیازی به کسب این مهارت هابود.

بدیهی است  فردی که از هوش واستعداد ودانش بیشتری بر خوردار است، راه حل های بهتری ارایه خواهد دادو سریعتر خود را از استرس خارج خواهد کرد،و...از طرفی ممکن هم هست این افراد  به خاطر سرعت در کارهایشان ،باعث عدم دقت وتوجه کافی به همه جوانب راه حل ها به شوند..به کار گیری مهارت حل مشکل محدود به هیچ سطحی از دانش فردی نیست وهمه افراد از دانش لازم برای به کار گیری  این مهارت بر خور دارند، مهم این است در هر سطحی که هستیم دارای تفکر خلاق باشیم، به این معنا که در خصوص مسایلی که پیرامون ما می گذرد همواره نگاهی واقع بینانه ودرست داشته باشیم.در مسایل  سریع  و عجولانه  تصممیم نگیریم خود را با  موقعیت  وضعیت دیگران مقایسه نکنیم  وبلکه نگاهمان به  توانمندی ها  خویش باشد، و صد البته  نباید سستی وتنبلی نیز به خرج داد، باید  همواره به رشد، تعالی و زندگی بهتر و تعامل سالمتر کوشش کرد.مطمئن باشیم که باتمرین وممارست و انجام مراحل شش گانه که آنها را به دقت و یکی پس از دیگری به کار خواهیم بست، در وضعیت خویش تغییر اساسی را ایجاد خواهید کرد و جای نگرانی نخواهد بود.

سخن آخر:

کسب مهارت حل مشکل را جدی بگیریم! وبه اطر افیان خود  توصیه کنیم.مهارت حل مشکل، یکی از مهارتهای اساسی زندگی است که با اتکا بر اصول منطقی به ما امکان می دهد تا با طرحی مناسب و بر نامه ریزی شده و مشخص وبا روحیه امید وارانه مشکلات خود را رفع کنیم.مهارت حل مشکل موجب سازگاری بهتر فرد با جامعه می شود، کسی که در برابر مسایل زود وسریع و شتاب زده و جو زده میشود ومنافع خود و خانواده و ...را در نظر نمی گیرد، ممکن است در همان وحله اول دچار شکست  وبحران روحی و...شود.عمده مشکلات ما در خصوص تعامل با دیگران است( همسر، فرزندان، محل کار، شریک تجاری، فامیل، دوست،و...)پس باید مسلط باشیم ودر بر خورد با مشکلات دیگران هم که به ما ارتباطی ندارد، عاقلانه و صحیح وارد شویم ، واینگونه نباشد که با حل مشکل دیگری مشکلی جدید بوجود آید!، همواره باید منطقی، صحی،و اصولی حرکت کرد.به راحتی در برابر خواسته ها و مشکلات دیگران  که امکان حل آن را به طور معقول وصحیح ندارید (نه) بگویید و خود را دچار مشکلات جدید نکنیدوشخص در خواست کننده را نیز مایوس نسازید، چرا که این (نه) شما می توانست باعث شود تا  برای حل مشکل خویش اقدامی نماید.

به کودکان بیا موزیم که در  برابر هرسختی و مشکلی میتواند راه حل های منطقی و مختلفی وجود داشته باشد، این آموزشها را از طریق بازی های کودکانه و یا توسط  مدرسه و...بکار گرفت.

یاد گیری حل مشکل اگر هیچ فایده ای نداشته باشد، این حسن را دارد که در مواقع بروز مشکل واسترس، ازاقدامات  شتاب زده  که گاه مخرب تر بوده  واوضاع را سخت تر میکند جلو گیری شده وبر خود مسلط شده  ومدیریت استرس  خواهیم کرد.

از مشاور بخواهید کمکتان کند، اشتباه نکنید، بعضی می پندارند که، کار مشاور این است که به جای آنها تصمیم بگیرد!!!،در حالیکه تصمیم گیرند خود شما هستید، ومشاور  نقش راهنماو اطلاع رسانی را دارد تا در مواقعی که هیجان واسترس غلبه دارد بتواند شما را از  تصمیم های  عجولانه و...آگاه سازد و منابع اطلاعاتی مفیدی را در اختیارتان بگذارد.

این را  همواره به یاد داشته باش، هیچ مشکلی نیست که خود به خود وبدون هر گونه اقدامی حل شود، باید مشکل هر فرد توسط خودش وبا دریافت راهنمایی ها وتوکل به خدای باریتعالی و فرامین الهی که سر شار است از، آموزه ها وکارکرد های مفید برای زندگی سعادتمندانه. به بخشی از این فرامین الهی توجه کنید. ،در وقت مصائب و مشکلات صبر پیشه کنید، همواره در امور خویش از اهلش مشورت بخواهید ، برد باری وتحمل پیشه کنید،در سختی ها شهامت و شجاعت داشته باشید،کارهایتان را  بانظم و دقت انجام دهید،عقل رسول باطنی است و  رفتارهایتان را عاقلانه تنظیم کنید ،حقوق انسانها را محترم بشمارید،به احدی توهین واهانت روا ندارید،به کسی ضلم وستم روا مدارید، در قضاوت وداوری انصاف داشته باشید،در مواقع عصبانیت  از خشم ونا سزا گویی پرهیز کنید، به کسی گمان بد نبرید وعجولانه عمل نکنید،آبروی مومن از کعبع بالاتر است آن را محترم بشکمارید، به مردم تعاون و همکاری ومساعدت نمایید، از احوال دیگران با خبر باشید،به نعمتهای خداوند بنگرید وشاکر باشید، همواره به زیر دستان خود بنگرید، بلند پروازی نکنید، به اندازه توان ووسع خویش به امری اقدام کنید، عبادت ونیایش را فراموش نکنید، مردانگی و مروت را پیشه خود سازید، کسب حلال را مطالبه کنید، در مقابل ظلم محکم بایستید، در مقابل ستم وظلم کوتاه نیایید، ایثار وفداکاری بر ترین اعمال است، خدا وند را ناظر اعمال خود بدانید، به کمک مظلوم بشتابید،به یاری هم نوع خویش همت گماریدو...که: ( الی بذکر الله تطمئن القلوب، با یاد خدا دلها آرامش می یابد.

  پس با همت و پشتکار وامید به عنایت الهی میتوان مشکلات را مرتفع کرد واین امری شدنی است.موفق باشید.